Mae GOC yn cyhoeddi ymchwil ar anghydraddoldebau o ran mynediad at wasanaethau gofal llygaid a phrofiadau ohonynt
Mae'r Cyngor Optegol Cyffredinol (GOC) wedi cyhoeddi ymchwil ansoddol newydd – a elwir yn ymchwil 'profiad byw' – gyda grwpiau o gleifion agored i niwed yn edrych ar anghydraddoldebau o ran mynediad at wasanaethau gofal llygaid a'u profiadau.
Wedi'i gynnal gan Explain Market Research, mae'r ymchwil yn cynnwys 38 o gyfweliadau manwl gyda chleifion a phobl nad ydynt yn gleifion (nad oeddent wedi cael prawf golwg yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf). Roedd gan bob un o leiaf un 'bregusrwydd' fel cael anabledd, incwm cartref blynyddol isel neu fynd trwy amgylchiad bywyd anodd.
Nododd yr astudiaethau achos rai o'r heriau y mae pobl â gwendidau yn eu hwynebu wrth gael mynediad at wasanaethau gofal llygaid, gan gynnwys:
- Pwysigrwydd isel cynnal iechyd llygaid : Yn aml, nid oedd cyfranogwyr yn ymwybodol o fanteision neu amlder argymelledig profion golwg wrth gynnal golwg da ac iechyd llygaid.
- Goddefgarwch uchel ar gyfer, a hunanreolaeth ar, symptomau sy'n gysylltiedig â golwg neu iechyd llygaid: Roedd gan gyfranogwyr oddefgarwch uchel ar gyfer symptomau sy'n gysylltiedig â gwaethygu golwg (h.y. cur pen, golwg aneglur a straen ar y llygaid) ac fe wnaethant hunanreoli trwy brynu darllenwyr parod oddi ar y silff yn hytrach na mynd am brawf.
- Rhwystrau seicolegol: Roedd 'natur agored' yr amgylchedd manwerthu, gweld nifer o bobl, pryderon ynghylch hyd yr aros a theimlo'n anghyfforddus yn rhoi cynnig ar sbectol o flaen eraill yn rhai o'r rhwystrau a grybwyllwyd gan gyfranogwyr, yn enwedig y rhai ag anawsterau iechyd meddwl.
- Rhwystrau sy'n gysylltiedig â chost a phwysau i brynu: Ystyriwyd bod cost y prawf golwg a'r sbectol yn rhwystr i'r rhan fwyaf o'r cyfranogwyr. Roeddent hefyd yn poeni am y pwysau i brynu sbectol, ac nid oedd llawer yn ymwybodol o'r cymorth ariannol, fel talebau'r GIG, a allai fod ar gael.
Trafododd y cyfranogwyr hefyd fod ganddynt anghenion penodol a ddylanwadodd ar eu boddhad â'u profiadau o gael prawf golwg/archwiliad llygaid:
- Yr angen i gydnabod a darparu ar gyfer gwendidau a phryderon cudd: Cyfranogwyr â mathau mwy gweladwy o anableddau corfforol trafodwyd yr angen am ofal a oedd yn fwy addas i'w hanghenion. Trafododd cleifion â mwy o wendidau cudd ryngweithiadau mwy cymhleth a phroblematig â gwasanaethau gofal llygaid.
- Yr angen i deimlo bod 'gwaith trylwyr' wedi'i wneud: I lawer, roedd ymdeimlad o anfodlonrwydd wedi'i wreiddio yn y teimlad eu bod wedi cael eu 'rhuthro' drwy eu prawf golwg/archwiliad llygaid, a arweiniodd at deimlad o gael gofal gwael, heb gael gwrandawiad ac, mewn rhai achosion, pryder nad oedd eu prawf wedi'i gynnal yn drylwyr.
- Yr angen am ddull empathig: Ystyriwyd bod y gallu i gefnogi pobl â gwendidau a nodi eu hanghenion yn gyflym yn sgil bwysig ymhlith optometryddion ac optegwyr dosbarthu.
- Yr angen am barhad gofal: Roedd rhai yn dymuno i allu datblygu ymdeimlad o gysylltiad â'u hoptometrydd. Roedd eraill yn pryderu bod diffyg cyfathrebu rhwng ysbytai ac optometryddion gwahanol a oedd yn rhan o'u gofal, gan arwain at oedi wrth wneud diagnosis.
- Yr angen am dryloywder ynghylch costau a llai o bwysau i brynu: Roedd cyfranogwyr yn dymuno mwy o eglurder ynghylch cost sbectol, lensys cyffwrdd ac unrhyw ychwanegiadau yn ystod y prawf golwg ac eglurder ynghylch unrhyw gymorth sydd ar gael gyda chostau. Nodwyd hefyd leihau'r pwysau i brynu.
Awgrymodd y cyfranogwyr gamau ar gyfer gwelliannau posibl a allai wella mynediad a phrofiadau pobl agored i niwed at wasanaethau gofal llygaid, gan gynnwys:
- Gwella ymwybyddiaeth a gwybodaeth am iechyd llygaid a manteision profion golwg arferol
- Mwy o dryloywder ynghylch costau
- Ystyried sut i ddarparu gofal i gleifion sydd â gwendidau gweladwy a chudd, er enghraifft, trwy ofyn am anghenion ychwanegol yn ystod y broses archebu neu gynnig apwyntiadau mwy teilwra
- Lle bo modd, darparu mwy o barhad gofal fel y gall cleifion a gweithwyr proffesiynol feithrin perthnasoedd a mynd i'r afael ag unrhyw bryderon yn haws.
Dywedodd Steve Brooker, Cyfarwyddwr Strategaeth Reoleiddio:
“Rydym yn gwybod o’n hymchwil i ganfyddiadau’r cyhoedd fod cleifion agored i niwed yn fwy tebygol o gael profiadau gwael wrth gael mynediad at wasanaethau gofal llygaid. Mae’r ymchwil hon wedi ymchwilio ymhellach i’r ‘pam’, gan roi gwell dealltwriaeth inni o rai o’r ffactorau sy’n effeithio ar grwpiau cleifion agored i niwed.
Mae'r lleisiau yn yr ymchwil hwn yn darparu enghreifftiau pwerus o rai o'r heriau y mae'r rhai mwyaf agored i niwed yn ein cymdeithas yn eu hwynebu wrth gael mynediad at ofal llygaid, gan gynnwys pryderon go iawn ynghylch cost triniaeth a sbectol a'r effaith ddifrifol y gall byw gydag anableddau cudd ei chael ar fynediad at driniaeth a phrofiadau ohoni.
Yn bwysig, mae'r ymchwil hefyd yn dangos rhai o'r pethau y gallai'r sector eu gwneud i wella profiadau cleifion, gan gynnwys codi ymwybyddiaeth o fanteision profion rheolaidd, lleihau'r pwysau i brynu, darparu mwy o dryloywder cost ac addasu gwasanaethau'n well ar gyfer cleifion ag anabledd neu broblemau iechyd meddwl.
Mae'r GOC wrthi'n ymgynghori ar ganllawiau newydd i gofrestreion ar ofalu am bobl mewn amgylchiadau agored i niwed, ar ôl cryfhau ein safonau yn y maes hwn yn gynharach eleni. Fodd bynnag, mae ffordd bell i fynd o hyd ac mae angen i ni weithio gyda'n gilydd fel sector i fynd i'r afael â'r anghydraddoldebau hyn a sicrhau bod gan bawb, waeth beth fo'u cefndir, fynediad at ofal llygaid diogel ac effeithiol.
