Manteision a risgiau gweithio locwm
Mae ein Harolwg Gweithlu a Chanfyddiadau Cofrestryddion blynyddol yn dangos bod tua un o bob pump o gofrestreion y GOC yn gweithio fel locwm. Er y gall gweithio locwm ddod â manteision, megis darparu hyblygrwydd yn y farchnad swyddi a chynnal capasiti’r gweithlu, mae ein harolwg yn awgrymu y gallai fod angen cymorth ychwanegol ar feddygon locwm i ddarparu gofal diogel i gleifion.
Mae ein data yn dangos, er enghraifft, fod dros ddwy ran o dair (67%) o feddygon locwm wedi ei chael hi'n anodd darparu lefel ddigonol o ofal i gleifion dros y 12 mis diwethaf; roeddent hefyd yn teimlo'n llai cyfforddus nag ymatebwyr eraill yn siarad am bryderon diogelwch cleifion. Daeth astudiaeth yn 2023 a edrychodd ar effaith meddygon locwm yn y GIG i'r casgliad: "er bod gweithwyr locwm yn darparu gwasanaeth hanfodol, roedd problemau yn y ffordd y cafodd locwm eu canfod, eu defnyddio a'u cefnogi a allai effeithio ar ansawdd y gofal y gallent ei ddarparu."
Roedd diddordeb mewn newid i waith locwm yn sylweddol uwch ymhlith ymatebwyr 35 oed neu iau. Y prif resymau dros weithio fel locwm neu newid i waith locwm oedd mwy o hyblygrwydd dros oriau gwaith, gwell tâl, a gwell cydbwysedd rhwng bywyd a gwaith. Mae’n bosibl y bydd symud i waith locwm yn cael ei weld yn gynyddol fel opsiwn mwy deniadol i optometryddion ac optegwyr dosbarthu, gan fod llawer yn parhau i adrodd am lefelau uchel o flinder, blinder, straen ac iechyd meddwl gwael. Efallai y bydd rhai yn ystyried gweithio locwm fel dewis arall mwy ymarferol, a allai gael goblygiadau pellach i’r gweithlu yn y dyfodol os bydd niferoedd yn cynyddu.
Fodd bynnag, mae canfyddiadau ein harolwg hefyd yn dangos bod gweithwyr locwm wedi nodi lefelau uwch o anfodlonrwydd yn eu swydd ac yn fwy tebygol o ddweud eu bod yn bwriadu gadael y proffesiynau dros y 12-24 mis nesaf. Mae hyn yn codi pryderon ynghylch cadw gweithlu a chapasiti hirdymor, os bydd cofrestryddion sy’n symud i waith locwm yn mynd yn anfodlon ac yn gadael y proffesiynau. Mae hyn yn arbennig o bryderus os ydym yn colli unigolion cofrestredig yn gynharach yn eu gyrfa.
Pan ofynnwyd i ni am ddysgu a datblygu, canfuom fod gan y rhai oedd yn gweithio fel locwm lai o ddiddordeb mewn dilyn cymwysterau ychwanegol. Efallai nad yw’n syndod, oherwydd natur barhaol gwaith locwm, fod y rhai oedd yn gweithio fel locwm yn teimlo bod llai o gyfleoedd i ddatblygu eu potensial neu i gael mynediad at ddysgu a datblygu. Mae hyn yn peri problem i’r sector ar adeg pan mae’n ceisio elwa o symud o ysbyty i ofal cymunedol.
Mae’n debygol y bydd gweithio locwm yn parhau i fod yn nodwedd allweddol o’r gweithlu optegol wrth symud ymlaen ac rydym am barhau i gefnogi’r rhai sy’n dewis gweithio fel locwm. Fel sector, dylem yn sicr gofleidio manteision gweithio locwm ond rhaid inni hefyd fynd i’r afael â’r risgiau posibl y gall eu cael i ddiogelwch ac ansawdd gofal cleifion. P’un a ydych yn gydweithiwr, yn gyflogwr, yn ddarparwr DPP, yn gorff proffesiynol, neu’n sefydliad arall, mae gan bob un ohonom ran i’w chwarae wrth gefnogi locwm i ddarparu gofal diogel i gleifion a datblygu eu potensial.
