Newyddion gan y Cyngor - 17 Rhagfyr 2025

Cynhaliodd y Cyngor Optegol Cyffredinol (GOC) ei gyfarfod Cyngor olaf y flwyddyn ar 17 Rhagfyr 2025.

Cytunwyd ar ffioedd cofrestru ar gyfer 2026-27

Cymeradwyodd y Cyngor gynnydd o £10 (tua 2.5%) i'r prif ffi ar gyfer optometryddion ac optegwyr dosbarthu ar gyfer cyfnod cofrestru 2026/27, gan godi i £425. Bydd y ffioedd ar gyfer myfyrwyr optegol (£30) ac ar gyfer y rhai ar incwm isel (£290) yn cael eu rhewi ar gyfraddau'r llynedd.

Mae'r GOC wedi ymrwymo i gyflawni effeithlonrwydd gweithredol gwell a gwerth am arian, ar ôl lleihau maint y swyddfa i fod yn fwy cost-effeithiol a gwella ei harbenigedd cyfreithiol ac eiriolaeth fewnol i leihau gwariant ar ffioedd cyfreithiol allanol yn ystod y flwyddyn ddiwethaf. Mae'r newidiadau hyn wedi caniatáu i'r GOC gadw'r cynnydd i'r prif ffi gofrestru islaw chwyddiant (cyfradd Mynegai Prisiau Defnyddwyr Tachwedd 2025 o 3.5%) ac i rewi'r ffioedd i fyfyrwyr a'r rhai ar incwm isel.

Profi golwg

Ystyriodd y Cyngor ganfyddiadau ymchwil a oedd yn dadansoddi effeithiau gwahanu'r prawf golwg yn ôl amser, lle, a/neu berson, a thrafod cynigion sy'n dod i'r amlwg i ddiwygio datganiad 2013 y GOC ar brofi golwg a safon goruchwylio.

Ystyriwyd dau faes ymarfer: dirprwyo gwiriadau cyn-sgrinio neu flaenoriaethu o fewn y prawf golwg, a modelau prawf golwg sy'n dod i'r amlwg sy'n ymgorffori teleoptometreg.

Er mwyn gwella'r sail dystiolaeth, comisiynodd y GOC dîm academaidd dan arweiniad Prifysgol Caledonian Glasgow i gynnal adolygiad cwmpasu ac astudiaeth Delphi ar y materion hyn.

Tynnodd yr adolygiad cwmpasu sylw at y manteision posibl sy'n deillio o fodelau gofal llygaid sy'n cynnwys gwahanu i wella'r ddarpariaeth drwy arloesi, ond cydnabu'r diffyg data a sylfaen dystiolaeth i asesu ei effeithiau'n llawn. Ni chyrhaeddodd astudiaeth Delphi gonsensws ynghylch a allai gwahanu cydrannau gofal llygaid fod yn ddiogel i gleifion a ystyrir yn risg isel, ond canfuwyd cytundeb eang nad oedd yn briodol yn glinigol i gleifion o grwpiau risg uwch.

Cydnabu'r Cyngor gymhlethdod y materion, a'r her o gydbwyso manteision a risgiau modelau newydd o ofal llygaid mewn tirwedd sy'n newid yn gyflym. Pwysleisiwyd pwysigrwydd cyfathrebu a chydsyniad a chlywodd y Cyngor na fyddai modelau profi golwg o bell yn addas ar gyfer rhai grwpiau o gleifion.

Mae'r GOC wedi dechrau datblygu diwygiadau i ddatganiad 2013 i adlewyrchu newidiadau i fodelau profi golwg sydd eisoes yn digwydd, gan gynnwys trwy ddigwyddiad i randdeiliaid a gynhaliwyd ym mis Hydref lle profwyd set o egwyddorion lefel uchel ar ddiweddariadau i'r datganiad. Bydd yn parhau â'r gwaith hwn yn y flwyddyn newydd, cyn ceisio cymeradwyaeth y Cyngor ar ymgynghoriad cyhoeddus yn ei gyfarfod nesaf ym mis Mawrth 2026.

Diwygio DPP: Ymgynghoriad ar gynigion newydd wedi'i gymeradwyo

Cymeradwyodd y Cyngor ymgynghoriad ar gynigion ar gyfer diwygio DPP, i'w lansio ddechrau 2026. Mae'r ymgynghoriad yn cyflwyno dull graddol o ddiwygio, gyda gweledigaeth hirdymor sy'n gofyn am newid deddfwriaethol ochr yn ochr â'r newidiadau tymor byr sy'n bosibl ar gyfer cylch DPP 2028-30. Mae ei gynigion yn rhannu'n dair grŵp eang:

• Mwyafu cyfleoedd i gofrestreion ddylunio eu dull DPP: symud i ffwrdd o system sy'n seiliedig ar bwyntiau gofynnol a fformatau dysgu rhagnodedig tuag at ddull sy'n seiliedig ar ganlyniadau sy'n gosod disgwyliadau eang i gofrestreion.
• Gan fanteisio ar rôl cofrestreion busnes: drwy gynnal perthnasoedd agosach â chofrestreion, mae cyflogwyr mewn gwell sefyllfa i gefnogi gweithwyr proffesiynol optegol i nodi a datblygu eu hanghenion dysgu a datblygu. Byddai'r GOC yn adolygu ei Safonau ar gyfer Busnesau Optegol i ategu'r rôl newydd hon.
• Dod â chymeradwyo ac archwilio darparwyr DPP i ben: y GOC yw'r unig reoleiddiwr gofal iechyd sy'n cymeradwyo ac yn archwilio darparwyr DPP ac mae'n ystyried nad oes angen y swyddogaeth hon mwyach am resymau diogelu'r cyhoedd.

Tynnodd y Cyngor sylw at sut y gallai mabwysiadu dull esblygiadol o ddiwygio DPP gefnogi cryfhau diwylliant dysgu ymhlith cofrestreion. Canmolodd hefyd sut roedd y newidiadau arfaethedig yn cwmpasu'n well yr amrywiaeth o lwybrau gyrfa sydd bellach ar gael i weithwyr proffesiynol optegol, yn enwedig y rhai sy'n gweithio mewn rolau nad ydynt yn wynebu cleifion.

Polisi EDI wedi'i gymeradwyo

Cymeradwyodd y Cyngor Bolisi Cydraddoldeb, Amrywiaeth a Chynhwysiant (EDI) newydd, sy'n cyfuno polisi a chanllawiau a oedd wedi'u gwasgaru'n flaenorol ar draws gwahanol ddogfennau yn ddatganiad clir a chyson o ymrwymiadau EDI y GOC fel rheoleiddiwr a chyflogwr.

Mae'r polisi annibynnol yn dangos ymrwymiad y GOC i fynd y tu hwnt i gydymffurfiaeth, gan osod disgwyliadau ymarferol a gwreiddio cynhwysiant mewn arfer bob dydd. Mae'n cryfhau iaith polisïau blaenorol, yn diffinio ac yn darlunio gwahanol fathau o wahaniaethu ac aflonyddu i gefnogi dealltwriaeth, ac yn amlinellu cyfrifoldebau clir ar gyfer yr holl staff ar draws y GOC. Pwysleisiodd trafodaeth y Cyngor fod y polisi yn hanfodol, nid yn unig ar gyfer amddiffyn unigolion, ond i gyflawni cenhadaeth y GOC i amddiffyn y cyhoedd trwy gynnal safonau uchel mewn gwasanaethau gofal llygaid.

Canllawiau newydd ar gynnal ffiniau rhywiol a gofalu am gleifion mewn amgylchiadau agored i niwed wedi'u cymeradwyo

Cymeradwyodd y Cyngor ddau ddarn newydd o ganllawiau a'r ymateb i ymgynghoriad y GOC ar y rhain. Mewn ymateb i adborth yr ymgynghoriad, diwygiodd y GOC feysydd yn y ddau ddarn o ganllawiau i wella eglurder a sicrhau'r pwyslais cywir. Roedd y newidiadau allweddol yn cynnwys egluro nad yw addasiadau i ddiwallu anghenion cleifion mewn amgylchiadau agored i niwed yn 'addasiadau rhesymol', gan eu bod yn ofynnol yn ôl y gyfraith, ac ailddatgan bod pob achos o gamymddwyn rhywiol yn ddifrifol. Cyhoeddir yr ymateb i'r ymgynghoriad a'r darnau canllaw newydd yn fuan.